सुनसरी । नेपाल प्रहरीमा हाल देखिएको मानसिक स्वास्थ्य संकट र आत्महत्याको बढ्दो दरले प्रहरी संगठनभित्रको गहिरो समस्या उजागर गरेको छ। नेपाल प्रहरी प्रधान कार्यालयले उपलब्ध गराएको तथ्यांकले पछिल्ला सात वर्षमा ३५ जना प्रहरी कर्मचारीले आत्महत्या गरेको पुष्टि गरेको छ। यो संख्या चिन्ताजनक मात्र नभई, प्रहरी संगठनभित्रको मानसिक स्वास्थ्य व्यवस्थापनको कमीलाई पनि औंल्याउँछ।
प्रहरी कर्मचारीहरूमा आत्महत्या र मानसिक स्वास्थ्यको स्थिति
प्रहरी संगठनभित्र आत्महत्या गर्ने कर्मचारीहरूको संख्या लगातार बढिरहेको छ। ३५ आत्महत्या घटनामा, एसएसपी स्तरका उच्च अधिकारीदेखि तल्लो तहका प्रहरी जवानसम्मका कर्मचारीहरू समावेश छन्। विशेषगरी, १ जना एसएसपी, १ जना वरिष्ठ सई, १ जना असई, ५ जना हबल्दार, २१ जना प्रहरी जवान, र २ जना प्रहरी कार्यालय सहयोगीहरूले आत्महत्या गरेका छन्। यो आँकडा प्रहरी संगठनभित्र मानसिक स्वास्थ्य समस्याको गम्भीरता देखाउँछ।
पूर्वप्रहरी नायब महानिरीक्षक (डिआइजी) हेमन्त मल्लले प्रहरी संगठनमा आत्महत्या बढ्नुले समाजमा गम्भीर चिन्ता उत्पन्न गरेको बताएका छन्। उनले भने, “आत्महत्या समाजका लागि गम्भीर खतरा हो। प्रहरी कर्मचारीहरू, जो सार्वजनिक सुरक्षा र अपराध नियन्त्रणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्, तिनीहरूकै संगठनभित्र आत्महत्या जस्तो गम्भीर घटना हुनुले प्रहरी संगठनभित्रको मानसिक स्वास्थ्य संकटलाई देखाउँछ।”
स्वेच्छिक अवकाश र सम्पर्कविहीनता
प्रहरी कर्मचारीहरूको मानसिक तनावले आत्महत्यासँगै स्वेच्छिक अवकाश लिने दरमा पनि वृद्धि भएको छ। पछिल्ला पाँच आर्थिक वर्षमा ५ हजार ९६१ जना प्रहरी कर्मचारीहरूले स्वेच्छिक अवकाश लिएका छन्। यसमा तल्लो स्तरका कर्मचारीहरूको संख्या उच्च छ, तर उच्च तहमा पनि उल्लेख्य संख्यामा स्वेच्छिक अवकाश लिने क्रम देखिएको छ। ११ जना वरिष्ठ सई, ५४ जना इन्स्पेक्टर, १८ जना डिएसपी, ६ जना एसपी, २ जना एसएसपी, र १ जना डिआइजीले पनि असमयमै जागिर छोडेका छन्।
स्वेच्छिक अवकाशसँगै ड्युटी छोडेर सम्पर्कविहीन हुने प्रहरी कर्मचारीहरूको संख्या पनि उस्तै दरमा बढिरहेको छ। प्रहरी प्रधान कार्यालयले बेला बेला सार्वजनिक सूचना जारी गरेर सम्पर्कविहीन कर्मचारीहरूलाई सम्पर्कमा आउन आह्वान गरिरहेको छ।
प्रहरी संगठनभित्रको असन्तुष्टि र तनाव
प्रहरी संगठनभित्र बढ्दो असन्तुष्टिलाई प्रमुख कारण मान्ने डिआइजी मल्लले प्रहरी कर्मचारीहरूको पेसागत व्यस्तताले उनीहरूको व्यक्तिगत र पारिवारिक जीवनमा गम्भीर समस्या उत्पन्न गरेको बताएका छन्। पेसागत तनाव र व्यक्तिगत जीवनमा सन्तुलन मिलाउन नसक्दा धेरै प्रहरी कर्मचारीहरू मानसिक तनावबाट ग्रस्त बनेका छन्, जसले गर्दा उनीहरू स्वेच्छिक अवकाश लिइरहेका छन् वा आत्महत्या गर्न बाध्य भएका छन्।
प्रहरी संगठनभित्रको यो मानसिक स्वास्थ्य संकटलाई समाधान गर्न, विभिन्न तहमा मनोसामाजिक परामर्श, तनाव व्यवस्थापन तालिम, र सहयोग प्रणालीहरू लागू गर्न आवश्यक देखिन्छ। प्रहरी संगठनले आफ्ना कर्मचारीहरूको मानसिक स्वास्थ्यलाई प्राथमिकतामा राख्दै, उनीहरूको पेसागत र व्यक्तिगत जीवनबीच सन्तुलन मिलाउने उपायहरूको खोजी गर्नुपर्छ। साथै, प्रहरी संगठनभित्र सकारात्मक कार्य वातावरण सिर्जना गर्ने उपायहरूको अवलम्बनले पनि यी समस्याहरूको समाधान गर्न मद्दत पुर्याउन सक्छ।
यता प्रहरी संगठनभित्र देखिएको मानसिक स्वास्थ्य संकट र आत्महत्याको बढ्दो दरले तत्कालै हस्तक्षेप र सुधारको आवश्यकता देखाएको छ। प्रहरी कर्मचारीहरूको मानसिक स्वास्थ्यलाई सम्बोधन गर्दै, संगठनभित्र सुधारात्मक कदम चाल्न जरुरी छ। यसका लागि दीर्घकालीन रणनीति निर्माण गर्नुका साथै, तत्काल मानसिक स्वास्थ्य सेवा र परामर्श प्रदान गर्ने व्यवस्था गरिनुपर्छ।
संगठनभित्रको वातावरण सुधार र मनोसामाजिक सहयोगले मात्र प्रहरी कर्मचारीहरूको जीवन र करियरमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्छ। यसका लागि प्रहरी संगठन र सम्बन्धित निकायहरूको ध्यानाकर्षण जरुरी छ।
Discussion about this post